ПРОГРАМА
ДРУЖТВА ЗА РУСКИ ЯЗИК,
ЛИТЕРАТУРУ И КУЛТУРУ
за 2009. рок
AРушаюци од програмних задаткох Дружтва за руски язик, литературу и културу, хтори иницировани на Скупштини Дружтва 29. октобра 2005. року, под назву План розвою и дїялносци Дружтва за руски язик, литературу и културу у новим милениюме, Предсидательство Дружтва на 9. схадзки, отриманей 28. октобра 2008. року предложело шлїдуюцу програму за 2009. рок:
1. Преучованє и наукови обробок руского язика:
У 2008. року предлужиц з активносцу на виробку Руско-сербского словнїка як вецейрочней екипней роботи. Источашнє ше будзе робиц на проєктох хтори започати 2002. року и реализовани 2003-2007. року: Словнїк руского народного язика и Правопис руского язика (Правописни словнїк), на хторих анґажовани виглєдовацки екипи у сотруднїцтве зоз Одсеком за русинистику Филозофского факултета у Новим Садзе и Линґвистичну секцию Дружтва. Тиж ше предлужи з активносцу применьованя I и II тому Сербско-руского словнїка (перши том обявени 1995. а други 1997. року) и Ґраматики руского язика др Юлияна Рамача (видата 2002. року) у шицких сферох образовного, културного, информативного, прекладательного живота Руснацох. У першей половки 2007. року реализовани Проєкт Сербско-латинско-руски словнїк медицинскей термонолоґиї, хтори представени у руских штредкох, a предлужи ше зоз роботу на видаваню Сербско-латинско-анґлийско-руского словнїка за защиту животного штредку и защиту рошлїнох хтори започати 2008. року. З тим у вязи, по потреби буду орґанизовани инструктивни схадзки и розгварки у школох, редакцийох радию, ТВ итд.
2. Пестованє и унапредзованє руского язика и литератури и язичней
култури дзецох и школярох:
Треба ше намагац отримац досцигнути уровень облапеносци дзецох и школярох
зоз воспитаньом и образованьом на руским язику (на предшколским и основношколским
возросту) у Руским Керестуре, Коцуре и Дюрдьове, як и пестовац руски
язик як виборни предмет з елементами националней култутри у Новим Садзе,
Вербаше, Кули, Новим Орахове/Бачкей Тополї, Суботици, Ґосподїнцох, Савиним
Селу, Шидзе, Бачинцох, Беркасове, Бикичу, Сримскей Митровици и Беоґрадзе.
Далєй потримовац роботу ґимназиї и других напрямох на руским язику у
Руским Керестуре, а порушовац и орґанизованє пестованя руского язика
як факултативного предмета на стреднїм ступню у Новим Садзе, Шидзе,
Вербаше, а тиж и у обласци предшколского вихованя у Новим Садзе, Вербаше,
Кули, Суботици, Шидзе и других заинтересованих штредкох. У складзе зоз
инициятиву 12. стретнуца руских школох у Миклошевцох (2006) порушовац
виучованє руского язика у руских штредкох у Горватскей, а у сотруднїцтве
зоз членми Дружтва и у Канади. Закладац ше за образованє цо векшого
числа професорох руского язика на Катедри за руски язик и литературу-Одсеку
за русинистику Филозофского факултета у Новим Садзе, як и наставнїкох-професорох
класней настави на Учительским факултету у Зомборе, Новим Садзе итд.
Додзельовац награди: проф. Гавриїл Г. Надь, наставнїком руского язика,
Славка Сабадош и Ана Кнежевич школяром хтори виучую и пестую руски язик.
Треба провадзиц пременки у обласци образованя и воспитаня хтори ше реализию
у рамикох Министерства просвити Републики Сербиї и Покраїнского секретарияту
за образованє, сострудзовац зоз Просвитним совитом Войводини, Педаґоґийним
заводом Войводини и Одбором за образованє Националного совиту рускей
националней меншини, а у рамикох активох наставнїкох и вихователькох
руского язика провадзиц активносци у обласци воспитаня и образованя:
приношенє и реализация наставних планох и програмох воспитно-образовней
роботи, видаванє учебнїкох и приручнїкох на руским зяику, настава виронауки,
образованє и фахове усовершованє наставнїкох и вихователькох, анґажованє
школского инспектора-надзорнїка за руски язик, финансованє у тей обласци
итд. Будзе ше сострудзовац зоз Покраїнским секретариятом за науку и
технолоґийни розвой, Покраїнским секретариятом за предписаня, управу
и национални меншини Вивершней ради АП Войводини, Оддзелєньом за нєвладово
орґанизациї Завода за културу Войводини итд.
У сотруднїцтве зоз инстутуциями просвити, образованя и воспитаня и за
права националних меншинох планує ше орґанизованє петнастого стретнуца
руских школох у хторих настава на руским язику и школох у хторих ше
руски язик виучує як виборни предмет. Место планованого 15. ювилейного
стретнуца Нове Орахово. Треба ше уключиц до активносцох хтори вязани
за Републичне змаганє з руского язика и язичней култури за школярох
основних школох, спрам пропозицийох компетентних институцийох просвити,
образованя и воспитаня и у сотруднїцтве з Активом наставнїкох руского
язика Дружтва и Одсеком за русинистику Филозофского факултета у Новим
Садзе. Перше (2000), друге (2001), пияте (2005) и 8 (2008) змаганє отримане
у Основней школи и ґимназиї „Петро Кузмяк" у Руским Керестуре 2002.
року змаганя нє було, штварте и седме отримане у Основней школи "Братство
єдинство" у Коцурe, треце (2003) и шесте (2006) у Основней школи
"Йован Йованович Змай" у Дюрдьове, дзе заплановане отримованє
и дзевятого, мая 2009. року.
3. Збогацованє литературней дїялносци и творчосци на руским
язику:
Треба потримовац литературну дїялносц на мацеринским язику за дзеци и школярох, а тиж и преклади зоз сербского язика и язикох других националносцох. Окремну увагу треба пошвециц снованю литературних секцийох у местох дзе вони ище нє основани же би зажила литературна активносц (уж длугши час роби секция: Микола М. Кочиш у Бачинцох, Анґела Прокоп у Шидзе, Штефан Чакан у Новим Орахове, Ана Кнежевич у Сримскей Митровици), сотрудзовац зоз часописом за дзеци Заградка, участвовац на манифестацийох Костельникова єшень, Мемориялу Петро Ризнич Дядя у Руским Керестуре, Яри Мафтея Виная у Суботици, Дньох Миколи М. Кочиша, Мемориялу проф. Гавриїла Г. Надя, унапредзовац Литературни конкурс др Мафтей Винай Ровнїно моя широка. Основана манифестация Поетични нїтки Меланиї Павлович, а у планє основац и мемориял зоз меном писателя Михала Ковача, та и на таки способ указац увагу визначним литературним и културним творительом. Означовац рочнїци у обласци образованя и воспитаня, култури, видавательней дїялносци, рочнїци творительох: литературних, театралних, подобових, музичних уметнїкох, рочнїци приселєня и живота Руснацох на тих просторох.
Руски школи, читальнї, руски населєня:
130 роки Читальнї у Коцуре (1879)
Руски учителє, писателє, публицисти, подобово и културни творителє:
190 роки од народзеня Александра Павловича (1819-1900), руского будителя
160 роки од народзеня Янка Скубана (1849-1909), дописователя „Недїлї”
зоз Бачинцох
140 роки од народзеня Василя Каменци (1869-1900), учителя, руского предняка
100 роки од народзеня Михала Ковача (1909-2004), учителя, писателя,
културного творителя
80 роки од народзеня Драґена Колєсара (1929-1995), ґлумца, режисера,
театралного творителя
80 роки од народзеня Янка Чижмара (1929), подобового уметнїка маляра
аматера
70 роки од народзеня Мирослава Стрибера (1939-1971), поети, писателя,
културного роботнїка
60 роки од народзеня Любомира Медєша (1949), етнолоґа, публицисти, културного
роботнїка
60 роки од народзеня Владимира Кочиша (1949) писателя, културного творителя
60 роки од народзеня Якова Макая (1949), подобового уметнїка (Суботица)
Руски орґанизациї, гласнїки, кнїжки, часописи:
90 роки Руского народного просвитного дружтва (РНПД) основаного у Новим
Садзе 1919. року
80 роки "Пупчеца" Янка Фейси (1929)
60 роки од початку емитованя програми по руски на Радио-Новим Садзе
40 роки Драмского мемориялу "Петро Ризнич Дядя" (1969)
Орґанизовац промоциї нововидатих и новообявених кнїжкох, учебнїкох, часописох, зборнїкох и публикацийох. Означиц вецей значни рочнїци зоз календара сербского народу и националних меншинох у Войводини у соструднїцтве зоз Координацийним одбором дружтвох за язики, литературу и културу хтори роби у рамикох Оддзелєня за нєвладово орґанизациї Завода за културу Войводини у Новим Садзе чий Дружтво длугорочни член.
4. Пестованє културного и духовного скарбу и подобовей уметносци:
Пошвециц увагу зазберованю и чуваню педаґоґийней (школскей), литературней
и линґвистичней документациї и орґанизовац пригодни вистави. Под час
1998. року орґанизовани Округли стол у Дюрдьове на тему Ремесла при
Руснацох и Руснаци у анеґдотох або анеґдоти яки приповедаю Руснаци.
З тим у вязи догварене же треба екипно робиц на обидвох проєктох, цо
потирва вецей роки (1999-2009). Сумировац резултати роботи на проєктох
и обявиц у окремней публикациї Дружтва, а потримац и виглєдованя о народних
обичайох: праткох, мольбох и других инстанцох зазберованя Руснацох (заходни
Срим).
У рамикох пестованя културного скарбу потримовац роботу Клубу подобових
уметнїкох и його програми, орґанизовац заєднїцку подобову виставу зоз
каталоґом, а порушовац и орґанизованє самостойних подобових виставох,
як руских уметнїкох, так и уметнїкох зоз хторима робя и творя у своїх
штредкох. Предлужиц орґанизованє литературно-подобовей колониї и етнолоґийней
збирки у Коцуре, з участвованьом афирмованих писательох и подобових
уметнїкох, як и тих цо праве пробую твориц у тих обласцох. Закладац
ше же би тематични подобови конкурс Колониї обезпечел спатранє рочней
подобовей творчосци при Руснацох. Орґанизовац осму школску и пияту ювилейну
подобову колонию Стретнуце у Боднарова у Ґосподїнцох. Намагац ше предлужиц
зоз подобнима активносцами и у 2009. року. Иницировац и активносци на
пестованю подобовей творчосци Надї Волчко, таписеристкинї по походзеню
зоз Беркасова (у Шидзе), етнолоґийней збирки у Бикичу итд.
5. Виглєдовацка робота у обласци руского язика:
Дружтво будзе и далєй робиц на проєкту под назву „Розвиванє, очуванє
и унапредзованє руского язика дзецох и младежи" (1996-2009). У
2009. року активносци треба предлужиц и унапрямиц их на розвиванє и
унапредзованє руского язика у предшколским, основним и стреднїм образованю
хтори би ношели назву „Шицки дзеци до руских школох!”, а тиж и у рамикох
висшого и високого образованя, за виховательки у руских пред. установох,
наставнїкох-професорох у основних и штреднїх школох (висши школи, факултети,
мастер студиї).
Источашнє, у 2009. року спомнути виглєдовацки проєкт у обласци руского
язика прешириц и у рамикох IV фази предлужиц зоз виглєдованьом хторе
вязане за руску дияспору (Канада, Австралия, Нови Зеланд, Нємецка).
У сотруднїцтве зоз др Александром Д. Дуличенком пририхтац (конциповац)
виглєдованє хторе вязане за функциї руского язика у Войводини (12 функциї;
образованє, наука, култура, литература, прекладательство, информованє,
видавательство, церква, театер итд).
6. Видавательна дїялносц Дружтва:
Предлужи ше з виходзеньом: Зборнїка роботох „Studia Ruthenica”: по конєц 2008. року ше вида 13 (26) у хторим попри написох о програмней дїялносци Дружтва будзе предлужене обявйованє дипломских роботох студентох Катедри за руски язик и литературу Филозофского факултету у Новим Садзе (обласц руска ґраматика и ономастики), як и прилоги о значних рочнїцох и нових виданьох, а конциповац и нове 14 (27) число. По законченю Словнїка медицинскей терминолоґиї орґанизовац подобни проєкт з обласци технїки, биолоґиї (рошлїнох) итд, а у планє и видаванє пригодней троязичней (сербско-мадярско-рускей) публикациї, под назву „60 роки Руснацох у Новим Орахове” у рамикох едициї Одняте од забуца (11). У планє тиж и видаванє двоязичней (сербско--рускей) кнїжки Белави лєт Меланиї Павлович з едициї Литература (2), а тиж и прилоги з обласци музичней творчосци як и други виданя хтори порушаю фахово цела Дружтва секциї, подружнїци и активи.
7. Робота подружнїцох, секцийох, фахових целох и редакцийох:
Намагац ше отримац уровень приятих членох (порядни 975, почесни, помагаюци) у подружнїцох и секцийох, а примац и нових у местох дзе робя 9 подружнїци: Нови Сад, Руски Керестур, Коцур, Дюрдьов, Шид (Беркасов) Кула, Вербас, Нове Орахово и Сримска Митровица, 5 секциї: Беоґрад, Ґосподїнци, Бачинци, Бикич, Кичинер (Канада), Миклошевци, Петровци, Вуковар (Горватска) и других штредкох Суботица, Сомбор итд. Потримовац роботу линґвистичней секциї, секциї за литературу, за културни и духовни скарб, одбору за науково виглєдованя, одбору за пласман кнїжкох, театралну и рецитаторску дїялносц, як и редакциї зборнїкох, часописох и других виданьох, обезпечуюци материялни средства за їх обявйованє и друкованє.
8. Медзинародну активносц
треба реализовац у рамикох интересованя фаховцох за руски язик и литературу, а по можлївосци посилац и наших фаховцох на сходи и схадзки до иножемства. Черац часописи и публикациї, обявйовац фахови и наукови сообщеня зоз темами хтори ше одноша на руски язик, литературу и културу (у дияспори), орґанизовац нащиви до образовних, наукових и културних институцийох (музеї, ґалериї, библиотеки..) итд. Сотрудзовац зоз подобнима орґанизациями и поєдинцами (почитователями руского язика и литератури) у рамикох рускей дияспори у Канади, Австралиї, на Новим Зеланду итд.
9. Сотруднїцтво з орґанизациями и институциями:
Сотрудзовац зоз дружтвами за язики, литературу и културу Координацийного одбору Завода за културу Войводини, одборами Националного совиту рускей националней меншини за образованє и културу и другима здруженями, орґанизациями, заєднїцами (асоцияциями), матками, школами, библиотеками, ґалериями, министерствами, покраїнскима секретариятами за образованє, науку, културу и за права националних меншинох, општинскима управами за дружтвени дїялносци, културнима центрами, факултетами Универзитета у Новим Садзе, церковнима општинами у местох дзе жию Руснаци, средствами информованя, а прейґ електронских медийох витвориц контакти и зоз Руснацами у швеце (РДСА у Канади, Руснаци у Панониї, Руснаци на интернету).
10. Робота Скупштини, Предсидательства и роботних целох Дружтва:
Статутарну дїялносц Дружтва реализовац у рамикох предвидзених можлївосцох, окреме у рамикох материялних можлївосцох и з тим у вязи плановац отримованє 2-3 схадзкох Предсидательства, схадзку рочней Скупштини, як и вецей схадзки роботних целох. Исти активносци предвидзиц и у подружнїцох и секцийох по местох. Отримац стаємну комуникацию зоз членством у нас и у швеце. Основани http://www.druztvo.com сайт на интернету (2008) дополньовац и преширйовац пре информованє о програмних активносцох Дружтва и у 2009. року.
Предсидательство
Дружтва за руски язик, литературу и културу
